کنتراست (Contrast ) یا تضاد یکی از مفاهیم پایه‌ای در هنرهای تجسمی است و جنبه‌های متعددی از جمله تضاد روشنی و تیرگی، همچنین تضاد در رنگ، شکل و اندازه‌ها را شامل می‌شود. به دلیل اهمیت کنتراست در آثار تجسمی، درک درست از این مفهوم درفعالیت هنری تعیین‌کننده خواهد بود.

وقتی که در حال تمرین یک طراحی با مداد یا ذغال روی کاغذ سفید هستید، به دلیل اختلاف زیاد بین سفیدی کاغذ و تیرگی بالای گرافیت و ذغال، خود به خود با کنتراست و تضاد بالایی در ابزارتان روبه رو هستید. به این معنی که با استفادۀ مناسب از سفیدی و سیاهی این دو تأثیر قدرتمندی را در بیننده ایجاد می‌کنید. اگر همین سطح تضاد را میان رنگ‌های مختلف نقاشی‌تان برقرار کنید، به همین شکل تأثیر قدرتمندی را در نقاشی‌تان ایجاد خواهید کرد. در واقع طیف‌های متضاد رنگ در نقاشی‌های شما به قدرت بصری اثرتان خواهد افزود. این یک تصور غلط است که فکر کنید به کار بردن رنگ سیاه در یک نقاشی ، آن را تاریک و کسل‎کننده خواهد کرد، بلکه در واقع تیرگی این رنگ موجب زنده‌تر شدن نقاشی‌تان خواهد شد.

در این نقاشی اثر «ادگار دگا» نقاش امپرسیونیست فرانسوی می‌توانید استفاده او از تضاد تیرگی و روشنی را به خوبی مشاهده کنید. ببینید که او چگونه با قرار دادن شدیدترین نورها و تیره‌ترین رنگ‌ها در کنار یکدیگر، بر سوژه اصلی خود تمرکز کرده و قدرت دیداری نقاشی‌اش را افزایش داده است.  

برای درک بهتر کنتراست باید بدانید که به طور کلی تیرگی و روشنی اغلب اشیاء را می‌توان در 3 تنالیته اصلی یعنی نورها، نیم‌سایه‌ها و سایه‌ها خلاصه کرد. به ویژه برای هنرجویان و نوآموزان طراحی و نقاشی بسیار مفید خواهد بود که در تمرین‌هایشان سایه و روشن اجسام و موضوعات را در قالب این تنالیته‌ها ببینند؛ بدون اینکه به جزئیات و پیچیدگی‌های بیشتر نور و سایه‌ها توجه کنند. 

جالب است بدانید که حتی نقاشان شناخته شده تاریخ هنر هم از ترفندهایی برای پیدا کردن کنتراست مناسب نقاشی‌هایشان استفاده می‌کرده‌اند. شاید معروف‌ترین روش در این زمینه «شیشه کلود» باشد که توسط «کلود لورین» نقاش منظره‌ساز قرن هفدهم ایجاد شده است. این وسیله یک قطعه شیشه سیاه محدب بود که نقاشان با نگاه در آن انعکاس موضوع و نقاشی خود را در مشاهده می‌کردند. رنگ سیاه شیشه موجب می‌شد تا تا رنگ‌های نقاشی یا سوژۀ موردنظر نقاشان کمتر جلوه داشته باشد و در عوض تضاد و کنتراست‌ها به شکل واضح‌تری نمایان شود. به این ترتیب نقاشان قادر می‌شدند بر اساس این تصویر به کنتراست مناسب و مورد نظر خود در نقاشی‌هایشان دست پیدا کنند.