پرسپکتیو (ژرفانمایی) یک تکنیک هنری برای ایجاد تصور سه بعدی عمق و فضادر یک سطح دو بعدی (مسطح) است. پرسپکتیوهمان چیزی است که باعث می‌شود یک نقاشی دارای فرم ، فاصله و "واقعی" به نظر برسد. قوانین یکسان از منظر در مورد همه موضوعات ، اعم از منظره ، منظره دریا ، طبیعت بی جان ، صحنه داخلی ، پرتره یا نقاشی شکل ، اعمال می‌شود.

پرسپکتیو در هنر غرب اغلب چشم انداز خطی نامیده می‌شود و در اوایل قرن 15 توسعه یافته است. "اختراع" چشم انداز خطی را عموماً به لئون باتیستا آلبرتی، فیلیپو برونلسکی پیرو دلا فرانچسکا و پائولو اواچلو هنرمندان دوره رنسانس منتسب می‌کنند. 

اما هنرمندان متعدد و نامداری در دوره رنسانس به کاربردن پرسپکتیو در طراحی و نقاشی را در پیش گرفتند. از جمله جوتو، برونلسکی، مازاتچو، لئوناردو داوینچی، میکل آنژ، و رافائل افزون بر این‌ها، نقاشان دیگری همانند هوبرت ون آیک و یان وین آیک نیز به استفاده از پرسپکتیو در آثار خود پرداختند و با دیگر نقاشان رنسانس آغازین هم‌سو و هم‌داستان شدند.

پرسپکتیو علمی است بر اساس قوانین و اصول هندسی که به وسیله آن دوری و نزدیکی اجسام را نشان می‌دهند. با رعایت این اصول در طراحی می‌توانیم تناسب واقعی اجسام در فواصل مختلف را به نحوی نشان دهیم که با تناسبات اصلی آن‌ها مشابهت داشته باشند.

در واقع برای نشان دادن فضای سه بعدی روی صفحه دوبعدی معمولاً پرسپکتیو و قوانین آن را به کار می‌برند. این قوانین با استفاده از خطای دید به دست آمده و عمق کاذب و بعد مجازی ایجاد شده می‌تواند تصویری از فضای سه بعدی را بدهد. می‌توان گفت پرسپکتیو نگاهی است که معمولاً از جهان بیرون یعنی عالم محسوسات مادی آغاز می‌شود و سپس به درون‌نگری راه می‌برد. 

پرسپکتیوها بسته به کاربردشان انواع مختلفی دارند. به‌طور کلی می‌توان پرسپکتیوها را به دو دسته علمی و ترسیمی تقسیم کرد: 

پرسپکتیو ترسیمی

در پرسپکتیو ترسیمی (ریشه لغوی پرسپکتیو «به وضوح دیدن» است) اشیا در صفحه‌ای مسطح چنان‌که دیده می‌شوند ترسیم می‌گردند و نه چنان‌که واقعاً هستند که مانند حاصل کار دوربین عکاسی می‌باشد، در واقع یک نظام هندسی است که اندازه‌ها و فواصل اشیاء و اجسام با مقایسه و چگونگی قرار گرفتن آن‌ها در جلو و عقب یکدیگر به دست می‌آیند. 

اندازه، موضع، تقارب متوازی، سایه روشن و بافت از ویژگی‌های این پرسپکتیوها هستند. این نوع پرسپکتیو بنا بر موقعیت ناظر، اندازه و فاصله او تا موضوع، انواع مختلفی پیدا می‌کند که همه بر این پایه استوار هستند که تمام نقاط موازی هم به نقطه‌ای که روی خط دید قرار می‌گیرد، می‌رسند. شیء جلو، بزرگ‌تر و شیء عقب کوچک‌تر است، نقاط گریز و ناظر در محل خاصی قرار می‌گیرند که به پرسپکتیو معنی و مفهوم می‌دهند. 

از روی پرسپکتیو می‌توان محل ناظر را تعیین کرد. برای مثال اگر پرسپکتیو در حالتی باشد که از پایین سوژه را مشاهده کند نمای دید مورچه، اگر از بالا مشاهده کند نمای دید پرنده و اگر در ارتفاع دید انسان باشد در اصطلاح دید ناظر گفته می‌شود. القای فضا از طریق پرسپکتیو واقعی که بر اساس خطای دید ایجاد می‌شود، محدود به همان زاویه‌ای است که فضا دیده می‌شود. در حالی که چشم ما در حرکت مداوم است و با تغییر مکان، بخش‌های زیادی از یک فضا را به‌طور پیوسته ادراک می‌کند. 

پرسپکتیو علمی

آن‌هایی هستند که با استفاده از سه محور که در بیرون صفحه عمود برهم هستند نشان داده می‌شوند و زوایای α , β , γ در صفحه تصویر هر اندازه‌ای باشند بنا بر قرار داد فرض بر این است که در عالم واقع با هم برابر و ۹۰ درجه هستند لذا o یک کنج قائم فرض می‌شود. کاربرد این پرسپکتیو بیشتر برای تهیه نقشه‌های فنی و مقاطع دقیق از جمله در معماری و طراحی صنعتی است. 

ما را در آپارات دنبال کنید